Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2007

Sticks and stones

(art by quint buchholz)
Θυμάμαι μια παροιμία που είχα διαβάσει στην παιδική μου εγκυκλοπαίδεια της Αντιγόνης Μεταξά: η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει, και πάσχιζα να καταλάβω τι σημαίνει. Δεν άργησα. Μεγαλώνοντας είχα πολλές ευκαιρίες να ανακαλύψω την αλήθεια της ρήσης. Η εδώ εκδοχή είναι sticks and stones may break my bones and words can hurt too. Το γλωσσικό ξυλοκόπημα, ο μεταφορικός λιθοβολισμός, , ακόμα κι αν λέμε και πιστεύουμε ότι δεν μας ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων, μας επηρεάζει υποσυνείδητα. Διάβασα πρόσφατα για ένα πείραμα που έκανε ο ψυχολόγος John Bargh, όπου ομάδες ατόμων έπρεπε να βάλουν κάποιες λέξεις στη σειρά για να φτιάξουν προτάσεις όσο πιο γρήγορα μπορούσαν. Ή τουλάχιστον αυτό πίστευαν ότι ήταν ο σκοπός του πειράματος. Στην πραγματικότητα, κάθε γκρουπ λέξεων εμπεριείχε μια λέξη που έχει να κάνει με διαφορετικές καταστάσεις, πχ επιθετικότητα, υπομονή (διαφορετικές για κάθε γκρουπ) κλπ. κι αυτό που καταγράφοταν ήταν ο τρόπος με τον οποίο οι συμμετέχοντες ήταν πριν το πείραμα και πώς ήταν μετά. Παρατηρήθηκε ότι τα διαφορετικά γκρουπ συμπεριφέρθηκαν διαφορετικά, πριν και μετά, ανάλογα με το τι είχαν διαβάσει. Ίσως να μη χρειάζεστε καν τα αποτελέσματα ψυχολογικών πειραμάτων για να γνωρίζετε τι αποτέλεσμα έχουν τα λόγια κάποιου, έστω κι άγνωστου πάνω σας. Βέβαια, αυτό δεν πρόκειται ν'αλλάξει ποτέ, έτσι; Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τι κάνουν και τι λένε οι άλλοι. Άρα άδικα θα χολοσκάσουμε αν προσπαθήσουμε να τους ελέγξουμε, ή να τους ζητήσουμε τον λόγο. Σημασία έχει τι κάνουμε εμείς, τόσο σαν πομποί όσο και σαν δέκτες. H αγγλίδα μυθιστοριογράφος George Eliot, είπε, και πολύ μ'αρέσει: "What do we live for, if not to make life less difficult for each other?" Όταν ανοίγω το στόμα μου, να προσέχω τι θα πω, δεν ξέρω τι ζημιά, έστω κι ακούσια, μπορεί να προκαλέσει ο λόγος μου, δεν ξέρω ποιος ακούει, ειδικά αν κρίνω και κατακρίνω κι επικρίνω και σχολιάζω, ακόμα κι αν πιστεύω ότι το κάνω κεκαλυμμένα ή πίσω από την πλάτη του "στόχου" μου, δεν ξέρω σίγουρα ότι δεν με ακούει ή ότι δεν θα ακούσει κάποια στιγμή, δεν ξέρω τι κακό κάνω ακόμα και στον επιλεγμένο μου ακροατή, πώς του βαραίνω τη ψυχή, πώς τον κάνω συνένοχο. Ακόμα κι αν είμαι σίγουρη ότι τα σχόλιά μου έχουν βάση, αφήνω τόσα απέξω, τόσα είναι αυτά που δεν ξέρω για το άτομο για το οποίο μιλάω, οι συνθήκες, τα κίνητρα, το πώς το γιατί, τα δικαιολογητικά που μπορεί να έχει, τόσα μα τόσα. Αν δεν έχω κάτι καλό να πω, καλύτερα να σωπάσω.
Σαν δέκτης τώρα, τι μπορώ να κάνω; Ένας άλλος συγγραφέας, ο Les Brown, είπε: "Other people's opinion of you does not have to become your reality." Καταλαβαίνω ότι η ισορροπία μπορεί να είναι λεπτή ανάμεσα στην χοντρόπετση, αλλαζονική, εγωκεντρική αδιαφορία για τα λόγια των άλλων, και την ήρεμη αποδοχή ότι μπορεί κάποιος, για τον οποιονδήποτε δικό του λόγο, να εκφράσει, πολλές φορές άγαρμπα, άδικα, άσχημα, τη γνώμη του για μένα, ακόμα κι αν δε του το ζήτησα, και να μη το αφήσω αυτό να με αναλώσει, να εισβάλλει στο είναι μου και να αποικήσει εκεί και να σκάβει πληγή μέρα νύχτα. Και πολλές φορές, όπως με όλα τα δύσκολα, μπορούμε να μάθουμε και κάτι. Η Γερόντισσα Γαβριηλία ονόμασε την κυρία που της φέρθηκε με αγένεια σαν την καλύτερη δασκάλα ζωής. Ίσως να απέχουμε πολύ ακόμα από μια τέτοια αντιμετώπιση και στάση ζωής, αλλά μολαταύτα ξέρουμε πόσο πονάει το not letting go και πόσο καλύτερα, πόσο ασύγκριτα καλύτερα, νιώθουμε όταν το αφήνουμε να περάσει, σαν τη βροχή που θα μας μουσκέψει αλλά μετά θα στεγνώσουμε πάλι, σαν τη φωτιά που θα μας κάψει αλλά μετά θα γιάνει η πληγή, φτάνει να μη τη σκαλίζουμε, φτάνει να την αφήσουμε να επουλωθεί, γιατί την έχουμε αυτή την ικανότητα. Κι αν μείνει ουλή, ας μας θυμίζει, όχι το κακό που μας έκαναν, αλλά τη δύναμη που είχαμε για να το ξεπεράσουμε.

10 σχόλια:

Μάγια είπε...

έχετε πολύ δίκιο...κι εσείς και η george eliot!

καλημέρα! :)

heart n soul είπε...

καλημέρα μάγια:))

witchofdaffodils είπε...

πολύ πυκνογραμμένο κείμενο as usual αγαπητή, και χειμμαρώδες, πάντως ενδιαφέρον!
Σκέφτομαι, γιατί να στεκόμαστε σε λόγια που πονάνε? θα μου πεις γιατί πονάνε! δεν κάνουμε όμως το αντίθετο, να σταθούμε σε ένα λόγο καλό, δυσκολευόμαστε να τον δεχτούμε σαν δώρο..Έίναι και αυτός μεγάλος δάσκαλος- δειχνει γενναιοδωρια- αλλά προσπερνάμε..
Από την άλλη, διαφωνώ πως τα λόγια πρέπει να είναι καλά ή να μην υπάρχουν..Με τα λόγια διεκδικείς, διαμαρτύρεσαι, λες την άποψη σου που μπορεί και μην είναι αρεστή από όλους, εκφράζεις συναισθήματα.
Το θέμα είναι ο τρόπος, οργισμένος, προσβλητικός, κολακευτικο-γλειφτικος, ευγενής, ενθαρρυντικός, γενναίος.

Προσωπικά μου αρέσει ο ψύχραιμος λόγος και ο αληθινός λόγος ακόμα κι αν με πονά..
Η γλώσσα μας, ο καθρέφτης μας!

ΥΓ1 μου φαίνεται πως μπηκα στα γνωστικά χωράφια σας, όμως μου αρέσει κι ο ελευθερος λόγος :)

YΓ2 αν δε θέτε να σας γράφουμε σχόλια σεντόνια, να βάζετε ένα νόημα τη φορά :))

heart n soul είπε...

αγαπητή witch:) ευχαριστώ για την υπομονή σας να διαβάζετε τα χειμαρρώδη σεντόνια μου:) τα δικά σας σχόλια-σεντόνια είναι πάντα καλοδεχούμενα, σα το σεντονάκι που θες σε καλοκαιρινή βραδινή ψυχρούλα:) Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας, ότι πολλές φορές είμαστε τόσο προσηλωμένοι στο να βρούμε κάτι να ψέξουμε τον άλλο,ή τόσο αμυντικοί στην εγωκεντρική στάση μας, που δεν αφήνουμε να μας ξεφύγει το παραμικρό αρνητικό σχόλιο, με αποτέλεσμα να παραμελούμε την γενναιοδωρία που είχε ο άλλος να μας πει έναν καλό λόγο (για να μην πω το πιο δύσκολο, το να μην πει τίποτα όταν πολύ δικαιολογημένα θα μπορούσε). Και ναι, είναι μεγάλος δάσκαλος η γενναιοδωρία των άλλων, ειδικά των ξένων. Το δεύτερο μέρος, για το να μη λέω κάτι αν δεν έχω κάτι καλό να πω, δεν αναφερόταν στην καλοπροαίρετη και ψύχραιμη έκφραση της γνώμης μας σ'έναν άνθρωπο με σκοπό να βοηθήσουμε (κι έχετε δίκιο, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να το δεχόμαστε, ακόμα κι αν είναι επώδυνο) ούτε την αποσιώπηση των κακώς κειμένων, τη διαμαρτυρία μας ενάντια στο άδικο. Αναφερόταν σε λεκτικές επιθέσεις εναντίον τρίτων, που μόνο σκοπό έχουν το τακίμιασμα με τον ακροατή (η συνενοχή που λέει κι ο φίλος Μίλαν είναι ο ισχυρότερος δεσμός) με την κολακεία, η μνησικακία, η εμπάθεια, το από συνήθεια κουτσομπολιό, το ξέδωμα. Το να πω εγώ σε κάποιον για κάποιον άλλο "η Χ είναι $%&*#", ακόμα κι αν το πιστεύω, δεν εξυπηρετεί κανέναν καλό σκοπό, μόνο τους δικούς μου τους μικρούς, γι'αυτό, είπα στο σεντόνι:) καλύτερα να σωπάσω και να μην πω τίποτα. Σιχαίνομαι την λογοκρισία, επικροτώ όμως την αυτολογοκρισία.
ΥΓ ποια γνωστικά μου χωράφια? κι εγώ μαθητεύω:)
ΥΓ2 είδατε τι κάνατε? αφορμή ήθελα, πάρτε άλλο ένα σεντόνι τώρα!:)

witchofdaffodils είπε...

α, μα γιατί να αυτολογοκριθείτε αγαπητή? δεν μπορώ βεβαίως να γνωρίζω σε τι αναφέρεστε και λίγη σημασία έχει, πάντως αν με ειρωνευτούν εγώ ρωτάω: γιατι με ειρωνεύεσαι, σε κάνει να νοιώθεις καλύτερα?
αν μάθω ότι λένε κάτι για μένα (μη καλόν) ζητώ εξηγήσεις μόνο αν νομίζω πως αξίξει τον κόπο (το άτομο). Αλλιώς αδιαφορώ, πολύ.

heart n soul είπε...

όντως λίγη σημασία έχει, γιατί δεν αναφέρομαι σε κάτι συγκεκριμένο, αλλά, γενικότερα, σαν στάση, στο να έχουμε έλεγχο του τι λέμε, να μη θεωρούμε ότι η (κακοήθης πολλές φορές) ανάγκη μας να ξεστομίσουμε κάτι είναι πιο σημαντική από τη ζημιά που μπορεί να κάνει. Μ'αρέσει η με χιούμορ αντιμετώπισή σας της ειρωνείας, είναι καλή, θα το κρατήσω αυτό :)

Μάγια είπε...

εγώ πάντως απολαμβάνω τα σεντόνια και των δυο σας!!

heart n soul είπε...

maya :))

Giorgio είπε...

Ένα μόνο πες μου...Έχεις πάει σε συναυλία του Pete???

Είμαι ματαιόδοξος τι να κάνω ???

Πιστεύω στη δύναμη της γλώσσας και χαίρομαι που μπορεί να ανταποδώσει ένα χτύπημα που έχεις δεχθεί.

heart n soul είπε...

sweet giorgio, θα σε απογοητεύσω, δεν έχω πάει σε συναυλία του Pete, έχω πάει όμως στου Peter (Murphy) και έλεγεεεεεεεε:)

να το καταπολεμήσεις, είναι μάταιο, το λέει κι η λέξη:)

κι εγώ βρίσκω συναρπαστική τη δύναμη της γλώσσας, βρίσκω όμως ακόμα πιο συναρπαστική τη δύναμη που χρειάζεται για να μην ανταποδώσεις ένα χτύπημα που έχεις δεχτεί:)

Καλό μήνα σε όλους!